Шығынға батпас үшін, мұны біліп жүргеніңіз жөн.
иллюстрациялық фото: ашық дереккөзден
Көлігіңізге бензиннің орнына дизель құйып жіберу секілді қателік ақымақтық сияқты болып көрінеді. Дегенмен, көлікті жиі ауыстыратындар мұндай қателікке жиі бой алдырып тұрады. Ал, осындай жағдайда не істеуге болады? Бұл олқылық неге соқтырады? Басқа жанармай түрі көлікке зиян тигізбеуі мүмкін бе? Бұл мақалада осы сұрақтарға жауап іздеп көрейік.
Негізі, дизельмен жүретін көлікке бензин құюға қарағанда бензинмен жүретін көлікке дизель құю қиындық тудырады. Себебі, көптеген жанармай бекеттеріндегі дизель құятын аппараттың түтігі үлкен болып келеді. Яғни бензинге арналған бактың аузына сыймайды. Бірақ кей бекеттердегі түтіктер бірдей болуы да мүмкін. Сондықтан екі нұсқаны да қарастыра берген абзал.
ЕГЕР ҚОЗҒАЛТҚЫШТЫ ӘЛІ ІСКЕ ҚОСПАҒАН БОЛСАҢЫЗ...
Резервуарға дұрыс емес отын құйылғанын жанармай құйылып біткеннен кейін аңғаруға болады. Мұндай жағдайдағы ең басты ереже – қозғалтқышты іске қоспаңыз. Сонымен қатар, оталдыру қосқышындағы кілтті «ашпаңыз»: себебі, кілт ашылған кезде жанармай сорғысы жанармай жүйесіндегі қысымды көтеру және резервуардағы шламды алу қызметтерін қосуы мүмкін. Яғни, кілт ашылмайынша және қозғалтқыш іске қосылмайынша, жанармай резервуарда қалады және жанармай жүйесіне енбейді. Сонда ғана қателікті түзеудің құны төменірек болады.
Бұл жағдайды шешу қателік кімнен кеткеніне байланысты. Дегенмен, қалай болғанда да, көлікті оталдырмай, проблеманы түзетуге кірісу қажет. Оның екі нұсқасы бар.
Бірінші – егер қателік машина иесінің кінәсінен орын алса, онда сіз эвакуаторды шақырып, резервуардан дұрыс емес отынды сорып тастау үшін арнайы маманданған орталықтардың қызметіне жүгіну керек.
Ал, жанармайдың дұрыс құйылмауына бекет қызметкерлері кінәлі болса, мәселе солардың есебінен шешілуі керек. Ол үшін беделді жанармай бекеттерінің өзі тұрақты байланыстар қосып қояды. Бірақ, кішігірім жанармай құю бекеттерінде полицияға қоңырау шалып, жанармай құю станциясының кінәсін дәлелдеу үшін төлем чегі, бақылау камераларынан жазбалар және резервуардан жанармай сынамаларын көрсетуге тура келеді. Содан кейін ғана машинаны эвакуациялау және жөндету шығындарын өтете аласыз.
ҚАТЕЛІКТІ ҚОЗҒАЛЫС БАСТАЛҒАННАН КЕЙІН ҒАНА ТҮСІНСЕҢІЗ ШЕ?
Егер сіз жанармай құюдан кейін бірден қатені байқамай, проблема барын қозғалыс кезінде ғана анықтасаңыз, онда бірінші әрекет те қарапайым: қозғалтқышты мүмкіндігінше тезірек өшіріңіз. Әрі қарай жасалатын іс-қимыл схемасы жоғарыда сипатталғанға ұқсас: эвакуатор шақырып, қызмет көрсететін мамандарға жүгінесіз. Тағы бір қиындығы – мұндай кезде тек жанармайды резервуардан сорып алу ғана емес, жанармай жүйесін толығымен жуып, дұрыс емес отыннан не зардап шеккенін білуіңіз керек.
ДИЗЕЛЬМЕН ЖҮРЕТІН КӨЛІККЕ ҚҰЙЫЛҒАН БЕНЗИН ҚАНДАЙ ҚАУІП ТӨНДІРЕДІ?
Дизельді көлікке құйылған бензин – бензиннің орнына құйылған дизельге қарағанда күрделі мәселе. Дизель отыны – сұйықтық тұрғысынан неғұрлым тығыз және майлы, сонымен бірге ол отын жүйесінде майлау рөлін атқарады. Ал, бензин жеңілірек және майлау қасиеттеріне ие емес. Сондықтан онымен жұмыс істеген дизельді қозғалтқыштың бөлшектері зардап шегеді.
Сондай-ақ, бензинмен іске қосылған дизельді көлік детонациядан зардап шегеді: өйткені дизель отыны мен бензиннің тұтану сипаттамалары түбегейлі ерекшеленеді. Дизель отыны күрделірек тұтанады және баяу жанады, ал бензиннің сапасы октан санымен сипатталады, яғни бұл оның өздігінен тұтануға бейімділігі жоғары екенін көрсетеді. Осылайша, дизельді қозғалтқыштағы бензин кейбір жағдайларда тезірек және ертерек тұтанып, детонация тудыруы мүмкін. Ал, детонация өз кезегінде цилиндр-поршень тобына жойқын соққы болып тиеді.
Одан бөлек, бензин цилиндр-поршен тобынан бұрын, ең алдымен жанармай жүйесіне әсер етуі мүмкін. Сондықтан резервуарда орналасқан жанармай сорғысын алып тастау және жуу керек, сонымен бірге, өрескел сүзгіні ауыстыру қажет. Резервуардан қозғалтқышқа дейінгі жанармай желілері де жууды қажет етеді. Бензин құйылғаннан кейін негізгі жұқа отын сүзгісін ауыстырған жөн. Сондай–ақ, бензин тығыздағыштардың және басқа да бөлшектердің деградациясын тудыруы мүмкін: себебі олар дизель отынымен жұмыс істеуге арналған, ал бензиннің әсерінен ісінуі немесе тығыздығын жоғалтуы мүмкін. Жанармай пандусы – бұл жай ғана бөлшектеуге және шаюға болатын жабық коллектор. Бұл жүйенің соңында тағы бір қымбат элемент бар – инжекторлар. Олар да үлкен қысыммен жұмыс істейді және металл чиптерінен зардап шегуі мүмкін. Ең сәтсіз нұсқада зардап шегуі мүмкін тағы бірнеше қымбат бөлшектер – катализатор және бөлшектер сүзгісі.
Сондай-ақ, отынның әр түрлі тығыздығы да проблемалар тудыратынын ескерген жөн. Иә, бензиннің тығыздығы дизель отынына қарағанда төмен және олар тұрған машинада қабыршақтануы мүмкін. Бірақ қозғалыс кезінде және бір отынды екіншісіне құю кезінде олар жақсы араласады, ал жанармай сорғысы бұл процесті жақсартады. Егер резервуардағы бензин дизель отынынан көп болса, онда жоғарыда сипатталғандардың бәрі өте өзекті болады.
БЕНЗИНМЕН ЖҮРЕТІН КӨЛІККЕ ҚҰЙЫЛҒАН ДИЗЕЛЬДІҢ ҚАУПІ?
Дизельді бензинмен жүретін көлікке құйып жібергенде туындайтын мәселелерді шешу аса қымбат болмайды. Рас, жоғары тығыздыққа байланысты дизель отыны бірден резервуардың түбіне түсіп, жанармай жүйесіне еніп кетеді. Тиісінше, егер қозғалтқыш іске қосылса, бензинмен араласқан дизель отыны жанармай жүйесін тез толтырады. Бір жақсысы – бензин тұтынатын қозғалтқыш осылайша араласқан «коктейлмен» жұмыс істей береді. Дегенмен, құбырдан шыққан қара түтін және басқа да кішігірім ақаулар проблемаларды анық көрсетеді.
Мұндағы жұмыстар мен міндетті инвестициялардың тізімі алдыңғыға қарағанда аз. Әрине, отын сүзгісін ауыстырған жөн, ал ұшқындарды кем дегенде тексеріп, тазалау жеткілікті. Егер, детонацияның жойқын әсеріне байланысты оларды өзгерту қажеттілігі туындамаса. Дегенмен отын жүйесін толықтай шаюға және үрлеуге тура келеді. Дизель сияқты, қозғалтқыш бензин мен дизель отынының қоспасымен ұзақ уақыт жұмыс істеген кезде катализатор да зардап шегуі мүмкін.
БӘРІ ЖАҚСЫ БОЛУЫ МҮМКІН БЕ?
Жүргізушілер арасында осы тақырыпқа қатысты бітпейтін пікірталас бар. Себебі, жанармай жабдықтарындағы проблемалардың болуы өте ықтимал, бірақ кепілдік берілмейді. Сонымен қатар, көп нәрсе қозғалыс жағдайларына байланысты: төмен жүктеме мен бірқалыпты жылдамдық қозғалтқыштың дизель немесе бензинді сіңіруін жеңілдетеді. Жалпы, жанармай құю станциясындағы қателіктен кейін көліктің мүмкіндіктерін асыра бағаламай, жөндеуге апаруға ерініп жүрмеген абзал.
Бензиннің дизель отынына түсуі немесе керісінше жағдайдың ауыртпалықсыз өтуі мүмкін жалғыз нұсқа – дұрыс емес отынның аз мөлшерде толтырылуы. Яғни негізгі жанармайдың 5-10 пайызынан аспауы. Бұл жағдайда сіз резервуарды жиі-жиі дұрыс отынмен толтырып, қате қоспаның концентрациясын біртіндеп төмендете аласыз.
Сонымен қатар, мысалы, екі тактілі қозғалтқыштарға немесе дизельдік отын қоспаларына арналған резервуарға май құю бойынша кеңестер бар. Бірақ егер дизель отынында бензин аз болса, онда оны елемеуге болады, бірақ егер арақатынас қазірдің өзінде байқалса, онда мұндай кеңестерді өз тәуекеліңізбен және міндетті түрде бару керек болған жағдайда қолдануға болады, ал көмек шақырудың ешқандай мүмкіндігі жоқ. Әйтпесе, эксперимент жасамағаныңыз жөн және кем дегенде эвакуаторға, резервуардан қоспаны сорып, оны жууға төлегеніңіз жөн.
Дайындаған: Б.Мейірханұлы,
Тағы оқыңыз:
ЕҢ МЫҚТЫ толық жетекті "СЕДАНдар"
