Жұбайлар арасындағы БӘСЕКЕ отбасының БЕРЕКЕСІН қашырады

Отбасы – бұл күрделі одақ және көпқырлы жүйе. Ал отбасылық қарым-қатынасты құрушы жұбайлар – сол жүйенің жұмысын іске асыратын серіктестер. Кейде ерлі-зайыптылар өздері де байқамастан серіктестен бәсекелеске айналып кетіп жатады. «Ол солай істесе, маған неге болмайды?», «Мен одан жоғары тұру керекпін», «Менің қолымнан одан да артығы келеді» деген сияқты ойлар бірте-бірте ашық бақталастыққа әкеледі. Жұбайлар арасындағы бәсекелестік үйдің берекесін қашырады. Шиеленіс, түсініспеушілік тудырып, тіпті жанжалға ұласуы мүмкін.

Шешім іздеместен бұрын, бәсекелестіктің қайдан пайда болатынын түсіну маңызды. Міне, кең таралған бірнеше себеп:

1. Әлеуметтік стереотиптер. Қоғам бізге «Үйде кім бастық?» деген сауалды жиі қояды. Тікелей болмаса да, «Еркек бір саты жоғары тұруы керек», «Ақшаны кім ұстайды?», «Кім көбірек табыс табады?», «Отбасын асырау – еркектің міндеті», Ер адамның табысы – ортақ, әйелдің ақшасы – өзінікі» деген сияқты жанама ойлар арқылы. Егер ерлі-зайыптылардың бірі екінші орында болуға, бағыныңқы рөлге ерікті түрде келіссе, мәселе жоқ. Ал екеуі де амбициялы жандар болса, бір-бірінен асып түсуге не тым болмаса иық теңестіруге деген құлшыныс оянады.
2. Өзін-өзі бағалау жетіспеушілігі. Кейде бәсекелестік ішкі қорқыныштар мен сенімсіздіктен туындайды. Ерлі-зайыптылардың бірі өзін жұбайымен салыстыра отырып, одан еш кем емес екенін, отбасындағы орны мен маңызын дәлелдеуге тырысады.
3. Өсу-даму қарқынындағы айырмашылық. Жұбайлардың бірі екіншісінен жылдам дамып (жұмысында, жеке тұлға ретінде, әлеуметтік ортада), басқа деңгейге көтеріліп кететін жағдай жиі кездеседі. Әсіресе, әйел адам декреттік демалыста болғанда, ері біраз алға озып үлгереді. Бұл артта қалған адамның бойында қызғаныш немесе реніш сезімін тудыруы мүмкін.
4. Қарым-қатынастың жоқтығы. Егер отбасылық серіктестер байланыс жібін үзіп алса, сезімдері мен мақсаттарын талқыламаса, жоспарларын бірге құрмаса, олар саналы түрде бір-бірімен бәсекелесе бастайды. Бұл кезде бір-бірін қолдауды ұмытады. Нағыз бақталасу мен ашық айқас сонда басталады.

Бәсекені тоқтатуға 9 қадам

1. Өз мотивтеріңізді түсініңіз

Алғашқы қадам — бәсекелестік пайда болуының себебін түсіну. Өзіңізге мынадай сұрақтар қойыңыз:

• Мен осы бәсекелестікпен не дәлелдеуге тырысып жатырмын?
• Жұбайымның табысы менікінен көп болса, одан неге қорқамын?
• Менің қандай қажеттіліктерім қанағаттандырылмай тұр?

Практика:

• Өз ойларыңызды қағазға жазып шығыңыз. Бұл өзіңізді жақсы түсінуге көмектеседі.
• Жұбайыңызбен өз сезімдеріңіз туралы сөйлесіп көріңіз. Бірақ айыптаусыз. Мұны сырласу десек те болар. Мысалы: «Сенен осы нәрсеге қатысты осындай қолдау күтеді екенмін. Ал сен ше, менен қандай қолдау күтесің?» дегендей.

2. Бәсекелестікті ынтымақтастыққа ауыстырыңыз

Зайыбыңыздың бақталас емес, тілеулес, серіктес екенін естен шығармаңыз. Сіздер – бір командасыздар. Отбасылық жетістік екеуңізге де ортақ және біріңіздің жетістігіңіз екіншіңізді кемсітпейді, керісінше, толықтырады.

Практика:

• Жұбайыңызға мақсаттарына жетуі үшін немен, қалай көмектесе алатыныңызды ойлап, қолдау білдіріңіз. Өз мақсаттарыңызда жету жолында да одан көмек сұрауға қысылмаңыз.
• Бір-біріңіздің жетістіктеріңізүшін шын қуанғаныңызды көрсетіңіз. Оны бірге атап өтіңіздер. Дереу таразы басына салып, өзіңіздікімен салыстырмаңыз.

3. Өзін-өзі бағалауды дамыту

Кейде бәсекелестік сенімсіздіктен туындайды. Өзіңізге деген сенім мен бағаңызды артырыңыз. Сонда үнемі төмен сезініп, жұбайыңызбен салыстыруды доғарасыз.

Практика:

• Өзінің күшті жақтарыңыз бен жетістіктеріңіздің тізімін жасаңыз. Сенімсіз сезінгенде, оны қайта оқып шығыңыз.
• Сізді қуанышқа бөлейтін және өзіңізді сенімді сезінуге көмектесетін нәрселермен айналысыңыз: хобби, спорт, шығармашылық.

4. Мақсаттарыңыз бен армандарыңызды талқылаңыз

Ашық қарым-қатынас – үйлесімді қатынастың кілті. Жұбайыңызға өз жоспарларыңызды айтып, оның пікірін тыңдаңыз. Бұл сіздерге бір бағытта жылжып жатқаныңызды түсінуге көмектеседі.

Практика:

• «Отбасылық кеңес» ұйымдастырыңыз, онда әркім өз мақсаттары мен армандарын айта алады.
• Бірге қол жеткізе алатын ортақ мақсаттар табыңыз: саяхаттар, үй сатып алу, балаларды тәрбиелеу.

5. Бір-біріңіздің жетістіктеріңізге қуаныңыз

Қолдау – күшті қатынастардың негізі. Өмірлік серігіңіздің жетістіктеріне шын жүректен қуану сіздердің байланыстарыңызды нығайтады және сенім атмосферасын орнатады.

Практика:

• Өз қолдауыңызды сөзбен де, іс-әрекеттермен де білдіріңіз. Мысалы, күйеуіңіздің жетістігін тойлау үшін оның сүйікті тағамын дайындаңыз.
• Оның жетістіктері – ортақ жеңістеріңіздің бір бөлігі екенін ескеріңіз.

6. Рөлдерді бөлісуді қатаң қағидаға айналдырмаңыз

Сау қарым-қатынаста ерлі-зайыптыларды «негізгі» мен «қосымша», «бастық» және «бағынушы», «асыраушы» және «күтуші» сияқты рөлдерге қатаң бөлу жоқ. Тек міндеттерді бөлісу бар. Оның өзі қатып қалған қағида емес, қажет кезінде бір-біріңізге оңай жол бере, жәрдемдесе алуларыңыз керек. ең бастысы, әркім ортақ жетістікке жету үшін өз үлесін қосуға құлшынып тұрса болғаны.

Практика:

• Отбасыдағы шаруалар мен міндеттерді қалай бөлуге болатынын талқылаңыз, бұл екеуіңіз үшін де ыңғайлы болуы керек.
• Рөлдермен ауысудан қорықпаңыз. Мысалы, ер адамда уақытша кәсіби қиындық болып тұрса, әйел «асыраушы» рөлін алғанда тұрған ештеңе жоқ. Сол сияқты, әйелдің мүмкіндігі болмағанда орнына күйеуі «аспаз» боп кетсе, ештеңе етпейді.

7. Жеке және ортақ: тепе-теңдікті табыңыз

Отбасының бір бөлшегі бола тұра, өз жеке тұлғалығыңызды да сақтап қалу маңызды. Сондықтан отбасының қажеттіліктерін қанағаттандыру жолына өзіңізді толығымен құрбан етпеңіз, мұны жұбайыңыздан да талап етпеңіз. Жеке амбиция мен ортақ мақсаттар арасында тепе-теңдік орнатыңыз.

Практика:

• Өз хоббиіңізге уақыт бөліңіз, бірақ бірлескен істерді де ұмытпаңыз.
• Өзіңізге және отбасыңызға уақыт жоспарлаңыз. Мысалы, бір кешті хоббиіңізге арнаңыз, ал басқа күні жұбыңызбен романтикалық кешкі ас ұйымдастырыңыз.

8. Екеуіңіздің бір команда екеніңізді ұмытпаңыз

Отбасы – шайқас алаңы емес, бірге өсіп, бірге дамитын орта. Сіздің жетістіктеріңіз – тек өз еңбегіңіз ғана емес. Онда өмірлдік серігіңіздің де қосқан үлесі бар. Тура солай оның жеңістерінде сіздің де еңбегіңіз елеулі.

9. Қажет болған жағдайда көмекке жүгініңіз

Егер қарым-қатынастағы бәсекелестік үлкен проблемаға айналып үлгерсе, мұны өз бетіңізше шешу қиынға соғады. Ол уақыт оздырған сайын ұлғая беруі мүмкін. сондықтан отбасылық психолог немесе практикалық тренерге жүгінуден қорықпаңыз. Кейде мәселеге сырттағы үшінші адамның көзімен қарау біз аңғармай жүрген нәрселерді анықтауға көмектеседі.

Практика:

• Отбасылық жұптармен жұмыс істейтін маман табыңыз.
• Қатынастарды жақсарту бойынша курс немесе тренингке қатысыңыз.

Ерлі-зайыптылардың бір-біріне бәсекелес болмауы – бұл өз амбицияларынан бас тарту немесе өзін құрбан ету дегенді білдірмейді. Бұл – оны өмір жолында септесіп бірге жүретін серіктес ретінде көре білу. Бір-біріңізді қолдағанда ғана қатынастар күшті, өмір үйлесімді, жеңістер көп, жетістіктер биік болады.

Кез келген одақтың негізі – махаббат пен құрмет. Өзіңізбен жұмыс істеңіз, жұбайыңызды қолдаңыз және әрқайсысы өзін маңызды әрі бағалы сезінетін қатынастарды құрыңыз. Жалғыз жүргеннен көрі, бірге қадам басқандар көбірек нәрсеге қол жеткізе алады.

Дайындаған: А. МЕЙІРХАНҚЫЗЫ,

ERNUR.KZ

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ:

"Анасының баласы" - КІМ? НЕГЕ? ҚАЛАЙ?