Әжеге апаратын жол – балаларға арналған әңгіме. Сәбит ДҮЙСЕНБИЕВ

Әжесін сағынғалы қашан. Сонау жазда барған. Қазір бір жас үлкейді. Енді көрсе танымай қалатын шығар.

— Үлкейіп кетіпсің ғой, қалқам-ау, — деп айтары сөзсіз.

Онда бақта жеміс-жидектердің піскен шағы болатын. Алма, алмұрттар сыңсып тұрды. Әжесі олардан қақ жасаған. Ал оның бәрін Айгүл үйдің төбесіне жаяды.

Әжесі күнде кешкісін үй алдындағы пешке от жағады. Бұл уақытта желіні жер сызып, өрістен ала сиыр келеді.

Аздан соң аспанда жұлдыздар қаптап кетеді. Шегірткелер шырылдайды. Әжесі екеуі пештің алдында қызыл алауға малынып отырып, сүт пісіреді. Қазандықтың қасында айтқан әңгіменің әсері бөлек. Көпке дейін ұмытылмайды.

Жазғы күндері олар далаға, үйдің алдындағы сәкіге түнейтін. Айгүл тіпті қорықпайды. Әжесінің қойнына сып етіп кіріп кетеді, ол: «Қоңыр қозым!» — деп бетінен сүйеді.

Таңертең бұл тұрғанда, әжесі ала сиырды күрп-күрп сауып жатады. «Тәк, тәк, тыныш, қайтеді-ей мынау», — деп қояды, ала сиырға ұрсып. Айгүл ұйқысын қимай біраз отырады. Таңғы тыныштықты бұзып, машиналар қырқаға өрлеп бара жатады.

Айтпақшы, әжесінің көршісінің бір жылауық қызы бар еді ғой. Әжесі екеуі сол үйге барғанда танысқан. Сонда екеуі жарысып есеп шығарған. Бірақ көршінің қызы түк білмейді екен. Соған ызыланды ма, болмашы бір нәрсені сылтауратып жылап жіберген…

Ал қазір Айгүл бәрін сағынып отыр. Бақшаның аяғында бұлақ болатын. Содан күніге су әкелетін. Әжесінің қара қасқа қойының егіз тапқаны да есінде. Қозылар кіп-кішкене, қап-қара болатын. Оларға ол үйдегі кішкене ала мысықты қосып қоятын. Тіпті үйреніп алған соң, ала мысық қозылардың үстіне жатып ұйықтайтынды шығарды. Қозылар секіріп ойнақтайтын шамаға жеткен соң, бұның соңынан қалмайтын. Біресе қуып, біресе қашып жүретін.

Бүгін таңертең әкесі:

— Дайындал, әжеңнің ауылына барасың, — деді.

…Енді, міне, олар әкесінің көлігімен үлкен қара жолға түсті. Дәл осы жол әжесінің ауылынаапарады. Айгүлдің жүрегі аттай тулап қоя берді.

Сәбит Дүйсенбиев - 1959 жылы 16 тамызда Түркістан облысы Түлкібас ауданының Шақпақ Баба ауылында туған. 1981 жылы әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университетінің журналистика факультетін бітірген соң, еңбек жолын «Жалын» баспасында редакторлықтан бастады. Бұдан соң «Қазақстан пионері» (қазіргі «Ұлан») газетінде, «Денсаулық» журналында бөлім меңгерушісі, «Лениншіл жас» (қазіргі «Жас алаш»), «Заман-Қазақстан», «Түркістан» газеттерінде тілші, Қазақстан Жазушылар одағының аппаратында әдеби кеңесші болып қызмет етті. 1989 жылы «Арал және балалар» циклды мақалалары үшін Қазақстан Журналистер одағы сыйлығының лауреаты атанды.

Сәбит Дүйсенбиев – балалар мен жастар жазушысы. Ол балалар мен жасөспірімдер сүйіп оқитын «Тәтті алма», «Қақпашы», «Сладкое яблоко» повестер мен әңгімелер жинақтарының және жастардың жүрегіне жол тапқан лирикалық «Мен ғашық емеспін» кітабының авторы. Мәскеудің «Художественная литература» баспасынан жарық көрген «Независимый Казахстан: антология современной литературы» атты үш томдыққа, Түркияда жарық көрген «Xүзүн Кушағы» («Сырлас буын») атты қазақ жазушыларының таңдаулы әңгімелер жинағына шығармалары енген. Жекелеген әңгімелері түрік, орыс, қырғыз, өзбек, ұйғыр тілдеріне аударылған. «Махаббат миниатюралары» атты алақандай әңгімелері бойынша жасалған инсценировкасы 2007 жылдан бері Астана Жастар театрының сахнасында қойылып келеді. «Аруна» баспасынан жарық көрген Х.Андерсеннің «Ең әдемі ертегілер» жинағын, орыс, ұйғыр, армян, түрікмен жазушыларының әңгімелерін қазақ тілінде сөйлетті.

Тәрбиелік мәні зор, әрі қиялға бай «Күшіктерді құтқару құпиясы» әңгімесі мен «Алматының апорты» ертегісі бірі дәстүрлі «Дарабоз» бәйгесінің, екіншісі Қазақмыстың «Балауса» бәйгесінің үшінші жүлделерін жеңіп алды. Осындай шымыр туындылары Қазақ әдебиеті хрестоматологиялық оқулығына енген.