​«БЕЛді ТАЯНБА!» деген тыйымның астарында НЕ БАР?

Қазақтың әр ырым-тыйымында өзіндік терең мән-мағына бар. Ал, осы «беліңді таянба!» деген тыйымның мән-мағынасы қандай?

Өте жиі айтылатын, бала кезімізден естіп келе жатқан сөз болса да нақты мағынасы жайлы біле бермейтіндер баршылық болар. Сондықтан, «белді таянба» деген тыйым сөздер жайлы Зейнеп Ахметованың түсіндірмесіне зейін қояйық:

...Бір үйдің адамы қаза болғанда ол адамның жа­қын­да­ры қимастықпен егіліп, солқылдап жы­лай­ды. Мұндай кезде адамның ішкі ағза­сы­ның барлығы бірдей қозғалысқа түседі. Солқылдап жылағанда бүйрек пен бауыр созылып кетуі мүмкін. Мұның барлығы жү­рекке салмақ салады. Осындай қаза үстінде қаралы үйдің адамдары белдерін мықтап буады. «Белін мықтап буған адамның ішкі құ­рылысы жылаған кезде бос тұрмайды. Содан кейін екі иіні түсіп бүкшиіп қалмайды, өйт­кені белі буылған адамның иығы кө­те­ріледі. Екі бармақты белді буған жерге, мы­қы­н­нан сұғып отырғанда адам еңсесі түспей, тіктеле түседі. Бір жағынан, бұл-сүйеу, тіреу. Мұны үйдегі әйелдер істейді. Олар ора­малдың ішінен байлауышпен басын да мықтап байлайды. Жайшылықта бүйірді таяну жамандық шақырғанмен бірдей».

Халқымызда жерге қатысты «жер таянба» деген де тыйым сөз бар. Малынан да, жанынан да айырылып, жападан-жалғыз қалған адам екі қолымен жер таянып, еңсесі көтерілмей қалады екен. «Байғұс-ай, жер таянып қалды-ау…», «қартайғанда жер сипап қалды ғой…» деп жатады мұндай адамдар жайлы сөз қозғағанда. Сондықтан тек жақсылыққа жаны құмар халқымыз жер таянғанды жаман ырымға балаған.

Белді таянба, себебі жақын адамы қайтыс болғанда жоқтау айтып жылағанда ғана әйел белін таянады.

Сондықтан, жамандық шақыратын бұл ырымды жайшылықта орындамауға тырысу керек. Қазіргі кезде суретке түсу үшін белін таянып тұратын қыздарды көрсем, ескерту айта жүремін. Дегенмен, бұл ескертуге құлақ асатындар бар, миығынан күліп, тыйымды қабылдамайтындар да бар.

Егер олар бұл тыйымның қайдан шыққанын білсе, олай етпес еді...

Нұр Әлем,

ERNUR.KZ

⠀
Тағы да оқыңыз:

"КҮЙЕУДІҢ ҚАЛТАСЫН ҚАРАҒАН" дұрыс па?

БАТА БЕРГЕНДЕ және АЛҒАНДА нені ұмытпау керек?