Қазақстан халқының қартайып кеткені анықталды

ERNUR.KZ. Қазақстан халқы тез қартаюда - сарапшылар осындай қорытындыға келді, деп жазады Stan.kz.

Қазір әлемде 7,7 миллиард адам тұрады. БҰҰ болжамдары бойынша 2050 жылға қарай халық саны 9,7 млрд-қа дейін артады. Қазақстанда да өсу күтілуде: егер қазір ел халқының саны 18,4 миллион болса, 2050 жылға қарай ол 24 миллионға жетеді. Соңғы 10 жылда елдегі халықтың орташа өсімі жылына 1,5 пайызды құрады. Халық санының өсуі егде жастағы адамдардың үлесінің артуына алып келеді. Егер қазір әлемде 65 жастан асқан 702,9 миллион адам (жалпы санның 9 пайызы) өмір сүрсе, 2050 жылға қарай олардың саны 1,5 млрд адамға жетеді (16%). Қазақстанда да бұл тенденция байқалады: егер 2014 жылы 65 жастан асқан тұрғындар халықтың 6,8 пайызын құраса, 2018 жылдың соңында - 7,5 пайыз.

Болжам бойынша 2050 жылға қарай елдегі егде жастағы адамдардың үлесі екі есеге артады. Сонымен бірге, Қазақстанда өмір сүру ұзақтығы артады деп күтілуде. Сонымен, 2014 жылы ол 71,44 жыл болса, 2018 жылдың соңында 73,15 жасқа дейін өсті. Өмір сүру ұзақтығының едәуір артуы, сонымен қатар, халықтың өмір сүру сапасының артуымен байланысты.

Қазақстанда 2019-2050 жылдар аралығында әлеуетті қолдау коэффициенті екі есе азаяды деп күтілуде. Бұл дегеніміз, 65 жастан асқан бір зейнеткер үшін еңбекке қабілетті жастағы 3,5 адам болады. Салыстыру үшін 2018 жылдың соңында бір зейнеткерге еңбекке жарамды 6,8 адам келді, ал 2014 жылы - 7,5 адам.

Бұл көрсеткіштер еңбек нарығына, экономикалық көрсеткіштерге, әлеуметтік және зейнетақы төлемдері бөлігінде мемлекеттік бюджетке түсетін салмаққа әсер етуі мүмкін. Ағымдағы жылдың қыркүйек айының соңында мемлекеттік бюджетке әлеуметтік көмек пен әлеуметтік қамсыздандыру шығыстары бір жыл ішінде 26,6 пайызға өсті. Соңғы бес жылда саладағы мемлекеттік бюджеттің шығыны жылына орта есеппен 14,3 пайызға өсті. Әлемде еңбекке қабілетті тұрғындарға артқан ауыртпалықтың салдарынан зейнетақы түріндегі тарату жүйесінен қорланатын жүйеге көшудің жаһандық беталысы байқалады. Олардың қатынасы 2018 жылы 50-ден 50 пайызға дейін болды.

Сонымен қатар, 2008 жылы жинақтаушы жүйе тек 40 пайызды, ал 1998 жылы - 30 пайызды құрады. Соңғы 20 жылда жинақтаушы зейнетақы жүйесінің активтерінің жалпы зейнетақы активтеріндегі үлесі 20 пайызға өсті.

Ағымдағы жылдың қыркүйек айының аяғында Қазақстандағы жинақталған зейнетақы қаражатының көлемі 10,4 трлн. теңгені құрады, бұл өткен жылдың осы кезеңімен (8,9 трлн. теңге) салыстырғанда 17,2% -ға көп. Орташа алғанда, соңғы бес жылда қазақстандықтардың зейнетақы жинақтары жылына 20,3 пайызға өсіп келеді. Осы жылдың тоғыз айының қорытындысы бойынша БЖЗҚ-да 308,5 мың жаңа жеке зейнетақы шоттары ашылды. Оның ішінде 273,6 мың - міндетті зейнетақы жарналары есебінен, 28 мың - міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары бойынша, 6,9 мың шоттар - ерікті зейнетақы жарналары есебінен. Зейнетақы төлемдері 154,2 млрд. теңгені құрады, бұл былтырғы жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 23,2 млрд. теңгеге (немесе 17,8%) жоғары.